Trạng nguyên Nguyễn hiền từ nhỏ đã không cha mẹ cha, mẹ ông đến ông theo học tập sư núm chùa Hà Dương nghỉ ngơi làng Dương A. Tương truyền, thuở đầu vào học sư bắt đầu viết được 10 trang giấy, nhân từ liền đọc ngay được như bạn đã từng đến lớp rồi, sư nạm lấy làm cho lạ.
Bạn đang xem: Câu chuyện về nguyễn hiền
Một đêm, sư cầm nằm mộng thấy Phật mắng mỏ rằng: "Trạng nguyên các lần vào chùa thường nghịch ngợm, sao đơn vị ngươi không răn đe, chống chặn?". Sư tỉnh dậy, đốt đuốc khắp chùa thấy sau lưng các pho tượng đều phải có khắc chữ "phạt 30 roi", riêng nhì pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư phân biệt ngay chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn mang một câu trong sách: "Kính quỷ thần mà đề nghị lánh xa" mà dặn thánh thiện rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Nhân từ liền nhận lỗi với tự lau sạch hầu như chữ mình đã viết. Từ đó, hiền hậu càng cần cù học tập, học mang lại đâu nhớ đến đấy, xuất khẩu thành chương.
Năm 11 tuổi, nhân hậu đã danh tiếng và được ca ngợi là "thần đồng". Bấy tiếng có bạn họ Đặng tự cho khách hàng là vẫn đọc biết hết những sách, nghe giờ đồng hồ tăm nhân hậu liền tìm đến nhà hiền hậu thử tài, ra đầu đề bài phú:
Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úcvà ra hạn mang đến Hiền số câu, từng câu phải tất cả tiếng duy nhất loài cầm thú. Hiền lành liền ứng khẩu:
Phi long kiên chiếuMã bất xuất hàÝ bi Hữu Hùng chi thếẤp vu Trác Lộc chi a.Dịch là:
Rồng không phai lên chỗ ao, hồNgựa ko từ sông phi raĐẹp nỗ lực đời bao gồm họ Hữu HùngLàm nhà tại nơi Trác Lộc.Người họ Đặng hết sức thán phục Hiền với tấm tắc khen là "Thiên tài".
Đến năm thi Đinh mùi (1247), Nguyễn hiền hậu dự kỳ thi đình với bài bác phú "Áp tử từ kê chủng loại du hồ nước phú" (bài phú về vịt con từ giã chị em gà đi dạo hồ nước). Vua hỏi, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn lẫn ý, vua khen ngợi và hỏi:
- học thầy nào?
Nguyễn nhân từ trả lời:
- Thần không hẳn là tín đồ sinh ra sẽ biết, dẫu vậy khi tất cả một song chữ chần chờ thì hỏi thầy chùa.
Vua lại nói:
- vị còn nhỏ mà trạng nguyên nạp năng lượng nói chưa chắc chắn lễ, yêu cầu cho về bên học lễ 3 năm mới tết đến bổ dụng.
Vì nắm trạng Hiền không được ban áo mão.
Nguyễn hiền trở về quê nuôi dưỡng mẹ, ngày ngày gọi sách. Thánh thiện vẫn vô cùng ham chơi, thường thời gian rỗi rãi vẫn cùng trẻ làng đùa khăng, thả diều... Một lần, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ đưa ra một con ốc xoắn nhờ vào xâu qua ruột nó bằng một sợi chỉ mảnh. Được như vậy y new chịu vào thành. Ấy là viên sứ muốn thử tài fan Nam ra sao. Vua truyền cho những quan tìm biện pháp xâu thử, nhưng vị nào cũng lè lưỡi, rung lắc đầu. Bấy giờ vua đột nghĩ mang lại trạng nguyên trẻ em Nguyễn Hiền, bèn mang lại triệu trạng về kinh.
Viên quan được giao việc đến quê chạm mặt trạng, gặp gỡ ngay một bạn thân trẻ chăn trâu nghịch đất đầu làng, thấy trong những số ấy có một cậu nhỏ nhắn mặt mũi khôi ngô vẫn bày cho lũ bạn đắp một bé voi bằng đất mà tứ chân lẫn tai, vòi… rất có thể ngoe nguẩy được. Sứ giả đồ gia dụng chừng sẽ là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm dò:
Tự là chữ, giảm giằng đầu, chữ tử là con, con ai con ấy?Cậu bé xíu nghe được, ko ngước mặt lên, cũng rảnh rỗi buông một câu:
Vu là chưng, vứt ngang lưng, chữ đinh là đứa, đứa làm sao đứa này!Chủ ý của viên quan
x
uất một vế đối theo lối chiết tự chữ Hán. Chữ "tự" (字) bao gồm hai bộ phận, bên trên như mẫu giằng xay, dưới là
chữ "tử" (子). Để nguyên "tự" tức là chữ, quăng quật giằng trên còn sót lại chữ "tử" tức thị con, cùng gắn luôn luôn với vế đối
nôm tiếp kia thành một câu hỏi nửa Hán nửa Nôm. Câu hỏi cũng bao gồm sắc thái của bạn trên hỏi kẻ dưới. Trạng nhân hậu cũng đối lại bằng phương pháp chiết từ bỏ chữ Hán phối kết hợp với 1 phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng gồm hai nét ngang cùng một nét móc, vứt nét ngang (一) trọng điểm thành chữ "đinh" (丁), tức thị đứa, đi cùng với đứa làm sao đứa này là 1 trong những vế đối siêu chỉnh và hết sức xược.
Sứ biếtđó chính là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, để lại ý vua vời trạng về kinh.
Nhưng trạng thánh thiện không chịu, viện lẽ rằng, trước vua mang đến trạng yếu lễ buộc về, tuy thế lần này vua cho vời trạng lên cũng không giữ đúng lễ. Viên quan phân vân làm nắm nào, nên trần tình đầu đuôi mẩu chuyện sứ giả nước ngoài đưa câu đố mà chưa ai giải được. Trạng nhân hậu nghe chỉ mỉm cười, quay trở lại với đám trẻ em chăn trâu. đợi khi viên quan liêu lên ngựa, Hiền bắt đầu xui đám trẻ cùng hát:
Tích tịch tình tang!Bắt nhỏ kiến càng buộc đường kẻ ngang lưngBên thì mang giấy mà lại bưngBên thì trét mỡ kiến mừng kiến sangTích tịch tình tang!Viên quan liêu nghe nhẩm thuộc lời ấy, biết trạng sẽ chỉ bí quyết giải, khoái lạc trở về kinh.
Bài thơ chữ "Điền"
Tương truyền sứ thần trung hoa đem một bài thơ ngụ ngôn lịch sự thử kĩ năng nước Nam. Bài bác thơ như sau:
| “ | Lưỡng nhật bình đầu nhật, Tứ tô điên đảo sơn,Lưỡng vương tranh tuyệt nhất quốc,Tứ khẩu vùng vẫy gian. | ” |
Dịch là:
| “ | Hai mặt trời bằng đầu, Bốn trái núi điên đảo,Hai vua tranh nhau một nước,Bốn mồm ở trong khoảng dọc ngang. | ” |
Vua và các quan vào triều không một ai giải nghĩa được là gì. Một viên quan lại tâu cùng với vua xin mời Trạng nguyên Nguyễn hiền (mà vua mang đến là nhỏ bé đang ở trong nhà để tập luyện thêm) đến để hỏi nghĩa.
Các quan đến quê mời gặp gỡ lúc Nguyễn Hiền vẫn nô chơi với bọn chúng bạn, Nguyễn hiền đức nói với các quan:
- trước đây vua nói ta chưa biết lễ, thì nay bao gồm vua cũng trù trừ lễ. Không có ai đi mời Trạng nguyên về gớm lại không tồn tại lễ nghĩa.
Quan về tâu lại với vua, rồi rước đồ lễ cùng xe ngựa chiến đến đón, Nguyễn Hiền mới chịu về kinh.
Về mang lại kinh đô, vua đưa bài thơ của sứ Tàu ra, trạng thánh thiện liền phân tích và lý giải như sau:
Câu thứ nhất có ý nói là nhị chữ "nhật" (日) xếp đồng bậc nhau. Câu đồ vật hai nghĩa là tứ chữ "sơn" (山) luân phiên ngược xuôi. Câu trang bị ba nói tới hai chữ "vương" (王) xếp ông chồng lên nhau. Câu thứ tứ là tư chữ "khẩu" (口) xếp ngang dọc cạnh nhau. Bắt lại, tất cả bài thơ chỉ kể tới chữ "điền" (田), tức là ruộng đất.Xem thêm: Soạn Bài Câu Ghép Tiếp Theo Lớp 8 Trang 123 Sgk Ngữ Văn 8 Tập 1
Giải xong, trạng hiền lành viết thư đưa đến sứ Trung Hoa, ông ta bắt buộc chịu là nước Nam nhân ái tài.